Аль ч шашны гол цөм нь цэвэр оюуны бүтээл бөгөөд анхнаасаа нэг л эх сувралжаас үүсчээ. Тэрхүү байгалиас хүний оюун ухаанд үйлчлэх дээд хүчин болох Бүтээгч гэх язгуур нэг ойлголтыг өөр өөрийн хэлээр Мөнх Тэнгэр, ертөнцийн Эзэн, Аллах, Будда, Брахма.. гэх мэтээр нэрлэдэг нь ялгаатай мэт үл ойлголцол үүсгэдгээс орчуулгын оноолтыг түвэгтэй болгодог. Жишээ нь: Англи хэлний God  гэх үгийг Бурхан гэж орчуулахад нэг талаар өрөөсгөл болдог нь энэхүү Бурхан гэх нэршил нь Буддын шашинд хамаатай гэсэн ойлголт байсаар байгаатай холбоотой. 
Буддын шашин нь Buddha (гэгээрсэн гэх утга) нэрээр Энэтхэгээс Төвдөд орж ирэхдээ (төвдөөр sangs rgyas-сэрсэн, гэгээрсэн) Гуатама Буддаг шүтэх шүтлэг болж түгсэн бол, Төвдөөс Монголд орж ирэхдээ монголчилж Бурханы шашин нэрээр нутагшуулжээ. Бурхан гэдгийг авч үзвэл эртний Монгол хэлэнд БүрХаан гэсэн нэршил байсан нь бүхний хаан гэх утгаар уул хайрхадыг нэрлэж тахихад хэрэглэгдэж байгаад сүүл үерүүгээ Бурхан болон хэлэгдэж үндсэн утга нь шилжсэн байна. 
Бөөгийн домогт өгүүлснээр "БүрХаан уулын орой дээр Буддын баримал босгосонд Тэнгэр хилэгнэж БүрХаанд халдав! хэмээн аянгаар ниргэжээ, түүнээс үүдэн шүтэн тахидаг Их хаан уул Бурхан Халдун гэх нэртэй болсон" ажээ. Нүүдэлчин Монголчууд суу зальтай ард түмэн болох нь Буддын шашны дэлгэрлийн үеэс бөө мөргөлөө баримтлан "Тэнгэр бурхан" хэмээх нэршил бий болгон язгуур ойлголтоо шингээн авч үлдсэнээс харагддаг. Энэ нь Мөнх Тэнгэрийг нэрлэж буй бөгөөд Буддын шашны олон "бурхадыг" Тэнгэр шүтлэгт нутагшуулсан шинэ нэршил төдийгүй утга санааг тэлж Тэнгэр нь бидний шүтэх бурхан юмаа гэхийн дээр Буддын гүн ухаан нь Тэнгэр шүтлэгээс эхтэй байжээ хэмээн шүтлэгийн хувьд танин мэдэхүй нь гүнзгийрсэн байна.