Халуун хайр
Нийгэм өөрчлөгджээ. Үйлдвэр аж ахуйн газруудыг ажилтнуудад нь хувьчилж, малыг малчдад тараав. Хөдөөгийн хүмүүс хувьдаа өмч хөрөнгөтэй болсондоо баярлаж байлаа.
Сумын төвд ажилладаг Мандахбаярынх саалийн хоёр үнээ, гучаад хонь ямаатай боллоо. Эхнэр Сувдмаа нь ахуй үйлчилгээний тасгийг тарахад гутлын түрий оёдог машин, арьс шир хувьчлалаар авсан ч ажилгүй болсондоо урам нь хугарна. Сумын мужааны цехэд ажилладаг байсан нөхөр нь ч ажилгүй болжээ. Ажил хайвч олдсонгүй. Төвөөс хийдэг хангалт тасарсан болохоор сумын дэлгүүрт давснаас өөр зүйлгүй болж, лангуу нь хоосорчээ. Мандахбаярынх цалингаасаа хэдэн төгрөг банкинд хадгалуулдаг байсан тулдаа дэлгүүр хоосрохоос урьдаж бүтэн жилийн хэрэгцээнийхээ гурил, будаа, элсэн чихэр нөөцлөн авсан юм. Энэ хүнсээ дуусахаар хойшид хэрхэн яаж амьдрахаа төсөөлөхөд бэрх.
Хүү Түвшинбаяр нь хавад дунд сургуулиа төгсөнө. Охин Жаргалмаа нь наймдугаар ангид суралцдаг. Тэднийг ирээдүйд мэргэжил боловсролтой болгох тухай аав, ээж хоёр нь ярилцана. 
-Чи бид хоёр яаж ийгээд амьдарна. Хүү, охин хоёрын минь ирээдүй бүрхэг байна.
-Хот, хөдөөгүй хүмүүс ажилгүй болоод үймж снадрал болж байна.
Энэ бужигнааныг ашиглаад хот шилжвэл хүүхдүүдээ сургуулиар дамжуулахад амархан. Хот, хөдөөг холбон наймаа хийсэн ч болно. 
-Чи их амархан юм ярьж байна. Бидэн шиг унах унаагүй улс наймаа хийнэ гэдэг ч үлгэрийн далай байна аа. 
-Яаж ч бодсон хоёулаа ажилгүй болсон юм чинь хөдөө амьдраад бүтэхгүй. Хувьчлалаар авсан хэдэн малаа зарж мөнгө болгоод Нийслэл хотод очиж амьдаръя.
-Айл бүхэн малтай болчихсон болохоор бидний малыг хэн ч авахгүй. Мал үнэгүйдсэн.
-Улаанбаатар хотод хүмүүс идэх махгүй болсон тухай зурагтаар ярьж дуулдсан. Малаа бүгдийг нь нядлаад хотод аваачиж хэдэн төгрөг болгоно. Аз таарвал энэ явалтаараа хямд хашаа худалдаж авна.
-Хотод хийх ажил олдохгүй, яаж амьдрах юм бэ? Нүүрс, түлээ нь хүртэл өндөр үнэтэй. Усаа ч худалдаж авна. 
-Өвөл ахиухан борц идэх махаа нөөцөлсөн байхад арга нь олдоно. Хүүгээ ч дээд сургуульд суулгаж мэргэжилтэй болгоно. 
Охиноо ч сургууль завсардуулахгүй.
-Чи тэгэж бодож байвал би зөрөхгүй. Яадаг ч болсон олноо бараадахад учир нь олдох байлгүй.
-Маргааш бүх малаа төхөөрөөд өвгөн нь хэд хоногоос замын унаанд дайгдан хот яваад ирье гэж ярилцав.